Ο Πολιτικός Ρόλος του Φόβου

Ο Πολιτικός Ρόλος του Φόβου

«Αν και ομολογώ την ανεπάρκεια των γνώσεών μου σε ό,τι αφορά τις απόκρυφες επιστήμες, δεν πιστεύω πώς είναι παράτολμο να επιχειρήσω μία ταξινόμηση των φαντασμάτων, και να αναζητήσω τους νόμους της δημιουργίας τους. Για να ταξινομήσουμε με επωφελή τρόπο, θα πρέπει προηγουμένως να οροθετήσουμε την αντίστοιχη δύναμή τους. Εύκολα θα παραδεχθούμε, και χωρίς την ανάγκη αποδείξεως πιστεύω, ότι τα περισσότερα μεγάλα γεγονότα του παρελθόντος πραγματοποιήθηκαν κάτω από την επίδραση φαντασμάτων. Αν την μελετήσουμε από μία αρκετά υψηλή θέση εποπτείας, ώστε να την συλλάβουμε στο σύνολό της, η ιστορία εμφανίζεται ως μία συλλογή προσπαθειών των λαών, με στόχο να δημιουργήσουν φαντάσματα ή να τα καταστρέψουν. Η πολιτική, είτε αρχαία είτε νέα, δεν είναι παρά μία διαπάλη φαντασμάτων.

Αλλά, όλες αυτές οι σκιές δεν έχουν ίση ισχύ. Έχουν την δική τους ιεραρχία, κι εδώ ακριβώς παρεμβάλλεται η αναγκαιότητα μιας ταξινομήσεως. Στην κορυφή της ιεραρχίας βασιλεύει ένας μικρός όμιλος πολύ ισχυρών, πολύ επίφοβων φαντασμάτων, ενάντια στα οποία κάθε αντίσταση θα ήταν μάταιη. Μόνο ο χρόνος μπορεί να τα τιθασεύσει. Αυτές οι υπέρτατες σκιές, είναι οι σκιές των ιδρυτών των μεγάλων πίστεων. Από το βάθος των τάφων τους, υπαγορεύουν  ηγεμονικά τους νόμους τους σε εκατομμύρια ανθρώπων. Μόνο και μόνο για να τους υπηρετούν αναδύθηκαν λαμπροί πολιτισμοί, λαοί πολέμησαν με μανία μεταξύ τους, και μόλις πρόσφατα ακόμη 30.000 Αρμένιοι σφαγιάσθηκαν μέσα σε λίγες ημέρες. Κάτω από αυτούς τους επίφοβους ηγέτες, περιστρέφονται φαντάσματα ηρώων. Μερικοί περιορίζονται απλά να δημιουργούν τους θρύλους και τους μύθους που πλαισιώνουν τα ιδεώδη των λαών, αλλά υπάρχουν και αρκετά ισχυροί ώστε να ασκούν την επιρροή τους, είτε ευεργετική είτε ολέθρια, σε γεγονότα που απέχουν πολύ από αυτούς. Τέτοιο είναι, για παράδειγμα, το παράδειγμα του Ναπολέοντα, πού μας έκανε να στέψουμε αυτοκράτορα τον ανηψιό του, και μας κόστισε το Σεντάν. Στο άλλο άκρο αυτής της ιεραρχίας των σκιών, συνωστίζεται μία τεράστια λεγεώνα μικρών θωρυβώδικων φαντασμάτων, ταραχοποιών και ματαιόδοξων, χωρίς πραγματική δύναμη και δίχως διάρκεια. Τρομοκρατούν που και που τις δειλές ψυχές, αλλά εξαφανίζονται σαν σαπουνόφουσκες, μόλις φανεί κανείς αρκετά τολμηρός ώστε να τα πλησιάσει.

Όλα αυτά τα μικρά εφήμερα φαντάσματα, που μορφάζουν και ασημαντολογούν, έχουν δημιουργηθεί από ένα άλλο φάντασμα, που όμως τούτο στέκει άτρωτο και αθάνατο: το κολοσσιαίο φάντασμα του φόβου. Η εξουσία του ασκείται από τις απαρχές του κόσμου, και ο χρόνος την έχει αφήσει ανέγγιχτη ως τώρα.

Δεν γνωρίζω εάν, όπως βεβαίωνε ο μεγάλος ποιητής Λουκρήτιος, ότι το φάντασμα του φόβου γέννησε τους θεούς, αλλά είμαι απόλυτα βέβαιος ότι, αν η επιρροή του δεν εξουσίαζε συνεχώς τους λαούς και τους ηγέτες τους, η πορεία της ιστορίας θα ήταν τελείως διαφορετική. Και γνωρίζω καλά, ακόμη, ότι αν αυτός ο τρομερός δεσπότης, και τα αναρίθμητα παιδιά του, δεν επέσειαν ακάματα τις σκιές τους πάνω στο κοινοβούλιό μας, η τρομερή αναρχία όπου είμαστε βυθισμένοι θα παραχωρούσε την θέση της στην τάξη και στην πειθαρχία, χωρίς τις οποίες καμιά κοινωνία δεν δύναται να επιβιώσει. Όλα αυτά τα φαντάσματα, τόσο αυτό του φόβου, όσο και αυτά που εκείνος γεννά, τα γνώριζαν οι μεγάλοι πολιτικοί. Η γνώση του τρόπου χρησιμοποιήσεώς τους αποτελούσε μέρος της ιδιοφυίας τους. Οι κοινοί πολιτικοί τα υφίστανται, αλλά δεν τα χρησιμοποιούν.

Η αξιοθρήνητη ιστορία της απεργίας των ταχυδρομικών αποκάλυψε σε ποιόν βαθμό οι κυβερνώντες, των οποίων οι πνευματικές ιδιότητες είναι κάπως υπερβολικά περιορισμένες, είναι δυνατό να τρομοκρατούνται από τα πιο ασήμαντα φαντάσματα. Κατέδειξε επίσης με ποιόν τρόπο γιγαντώνονται αυτά, από την στιγμή που κανείς δεν φροντίζει να τα θέσει υπό έλεγχο, και με πόση ευκολία διαλύονται κάτω από το χέρι που τολμά να τα αγγίξει. Στην αρχή, το φάντασμα που είχαν δημιουργήσει οι ταχυδρομικοί ήταν πολύ μικρό. Τίποτε δεν ήταν πιο εύκολο από την εκμηδένισή του, όπως απέδειξαν τα γεγονότα. Αλλά, ο τρόμος που ενέπνεε αυτή η μάταιη σκιά, είχε παραλύσει την κυβέρνηση σε τέτοιον βαθμό, ώστε συνθηκολόγησε γρήγορα και τόσο εξευτελιστικά, που οι εκπρόσωποι των ταχυδρομικών μπορούσαν να διαβεβαιώνουν δημοσίως πώς είχαν δεί τους υπουργούς «πεσμένους σχεδόν στα γόνατά τους, να τους ικετεύουν να αναλάβουν ξανά τα καθήκοντά τους».

Η ευτέλεια αυτής της στάσεως αποδείχθηκε, εξάλλου, τελικά πολύ χρήσιμη. Όταν σε ένα Κράτος, μία τάξη, μία κάστα, ένα κόμμα φαντάζεται πώς είναι πανίσχυρο, αμέσως αρχίζει να ονειρεύεται την κατάκτηση της εξουσίας. Κατάπληκτη που είχε κατορθώσει να εκφοβίσει το κοινοβούλιο, την δικαστική εξουσία και τον στρατό, η τάξη των ταχυδρομικών, πιστεύοντας πώς ήταν αήττητη, θέλησε να χρησιμοποιήσει το μικρό της φάντασμα χωρίς καν να του αφήσει τον χρόνο να μεγαλώσει.

Μ’ ένα ασήμαντο πρόσχημα εξαγγέλθηκε μία νέα απεργία. Εκτός κι αν αποδεχόμασταν ότι η Γαλλία θα είχε ως κυβέρνηση στο εξής μία επιτροπή ταχυδρομικών υπαλλήλων, θα έπρεπε βεβαίως ν’ αμυνθούμε. Αυτό ακριβώς έγινε και ήδη από την πρώτη αντιπαράθεση, η σαπουνόφουσκα εξαφανίστηκε. Η εκμηδένισή της επέφερε τον άμεσο αφανισμό και άλλων φαντασμάτων, και κυρίως εκείνου της γενικής απεργίας, που φοβούνταν τόσο πολύ οι υπουργοί μας.

Νικητές και νικημένοι έδειξαν στην συνέχεια πλήρη άγνοια όσον αφορά την τέχνη χειρισμού των φαντασμάτων. Η άγνοια αυτή τους οδήγησε να επισωρεύουν ασυγχώρητα σφάλματα ψυχολογίας. Τεράστιο ψυχολογικό σφάλμα της κυβερνήσεως, ότι υποχώρησε με την πρώτη φορά. Σφάλμα των ταχυδρομικών, που αγγίζει την απόλυτη ηλιθιότητα, όταν, αφού είχαν πετύχει ενάντια σε κάθε πιθανότητα να γονατίσουν το κράτος, δεν αντιλήφθηκαν ότι τέτοιες νίκες δεν επρόκειτο να επαναληφθούν, και ότι μία ήττα εκείνην την στιγμή θα ήταν ανεπανόρθωτη καταστροφή. Ακόμη πιο χονδροειδές σφάλμα, ήταν εκείνο των μελών της C.G.T. (Γενική Συνομοσπονδία Εργατών), τα οποία, αντί να περιορισθούν να επισείουν το φάντασμα της γενικής απεργίας, θέλησαν να επωφεληθούν από τις περιστάσεις, και αποκάλυψαν μεμιάς την αδυναμία αυτής της απειλής σε όλο της το μεγαλείο. Οι οπαδοί του αποκρυφισμού θα έπρεπε να τους αποκαλύψουν ότι τα φαντάσματα, ενώ είναι ισχυρά όσο μένουν στην σκιά, στο φώς εξαφανίζονται. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αγνοεί ορισμένες αλήθειες.

Οι αυξανόμενες πρόοδοι της αναρχίας μέσα στις μάζες, είχαν πάντοτε ως κύρια αιτία τους την αδυναμία των κυβερνήσεων οι οποίες από την μεριά τους, δεν νοιάζονται για το γενικό καλό, αλλά για την εξασφάλιση των συμφερόντων ορισμένων «τάξεων». Γι’ αυτό και ο ψηφοφόρος, παρ’ ότι στηρίζει ένα σύστημα που δεν νοιάζεται για τον ίδιο, δεν σκοτίζεται για τυχόν νόμους που στηρίζονται σε αρχές, αλλά κοιτάει τα άμεσα συμφέροντά του. Στα κίνητρα της ψήφου των νομοθετούντων, παρεμβαίνουν πάνω από όλα οι υποσχέσεις, τα συνθήματα, οι μαγικές συνταγές και όλα αυτά τα φετίχ, που δημιουργήθηκαν μέσα στις λέσχες, στις επιτροπές, στα συνδικάτα, στα πίσω δωμάτια, και που εμπνέουν τέτοιον φόβο, ώστε και ο πιο δεινός ρήτορας δεν τολμά να τους φράξει τον δρόμο, προκειμένου να αποφύγει την αντιδημοτικότητα.

Ο άνθρωπος που κατέχει την γνώση της ψυχολογίας των μαζών, επαναλαμβάνει αυτές τις συνθηματολογίες ορισμένες φορές, αλλά ποτέ δεν τις εφαρμόζει. Στην πραγματικότητα, ξέρει πολύ καλά ότι οι μάζες υπακούουν σε μία ασυνείδητη λογική συναισθημάτων, που πολύ απέχει από τον ορθό λόγο. Επευφημούν ένθερμα τον Βρούτο επειδή σκότωσε τον Καίσαρα, αλλά αμέσως προτείνουν την στέψη του Βρούτου σε νέο Καίσαρα. Οι μεγάλοι καθοδηγητές μαντεύουν, ή μάλλον ακολουθούν με αρκετή άνεση, την λαϊκή ψυχή, εφόσον οι ίδιοι αποτελούν την ενσάρκωσή της. Αφομοιώνουν τις αιφνίδιες διακυμάνσεις της ψυχής αυτής καθώς και τις όποιες μεταστροφές της, σε αντίθεση με τους κοινούς πολιτικούς, οι οποίοι τα χάνουν εντελώς, διότι η στενόμυαλη λογική τους κεντρίζεται οδυνηρά από τον φόβο, και τους οδηγεί να κατασκευάζουν νόμους ανάλογους της  λογικής αυτής. Έτσι ανακοινώνονται και κατόπιν ψηφίζονται, από τις πλειοψηφίες αυτοί οι καταστροφικοί και ανεφάρμοστοι πολλές φορές νόμοι, κάτω από το βάρος των οποίων οδηγείται ο εθνικός πλούτος και ο λαός, σε κατάρρευση. Το φάντασμα του φόβου είναι και από μόνο του εξαιρετικά επίφοβο, αλλά γίνεται ακόμη πιο καταστροφικό όταν συνασπίζεται με το φάντασμα του μίσους και του φθόνου».

Γ. Λ. Μπόν 1910

Αυτή η τριάδα φαντασμάτων κατευθύνει ολόκληρη την σημερινή πολιτική μας. Κάτω από την επίδραση λοιπόν, αυτών των φαντασμάτων τέτοιες κυβερνήσεις, όπως τότε αλλού, αλλά όπως και τώρα στην χώρα μας, έχουν καταλήξει να λειτουργούν αποκλειστικά προς όφελος της «τάξεως» των δημοσίων υπαλλήλων, με σκοπό τον έλεγχο και την συντήρηση των κομματικών στρατών, αφού πρωτίστως κατάφεραν να καταστεί μία θέση στο δημόσιο, το μεγαλύτερο μεταπολιτευτικό όνειρο, αφήνοντας παράλληλα στην τύχη τους κάθε τομέα πρωτογενούς παραγωγής, ζωτικής σημασίας για την συντήρηση μιας αξιοπρεπούς εθνικής πολιτικής, τομείς τους οποίους μόλυναν οι εργατοπατέρες κάθε παρατάξεως. Τελευταίο τρανταχτό παράδειγμα το νομοσχέδιο έκτρωμα για κάθε εργαζόμενο στον ιδιωτικό τομέα. Αποκλειστικά και μόνο ο φόβος είναι όπου, όλα αυτά τα χρόνια, μέσα στο κοινοβούλιο ψηφίζονται νόμοι προς όφελος ισχυρών συντεχνιών και κυρίως «μεγάλων» επιχειρηματιών! Οι αναρίθμητοι νόμοι δεν κάνουν τίποτε άλλο, παρά να πιστοποιούν την αδυναμία του κράτους και κυρίως το πόσο άχρηστοι είναι οι κατέχοντες την εξουσία! Ο φόβος των σοσιαλιστών επαναστατών, ο φόβος της δύναμης της εκκλησίας, ο φόβος των γενικών απεργιών, καθώς και κάθε άλλης κρατικοδίαιτης συντεχνίας που μόλις αισθανθεί δυνατή, αμέσως εκβιάζει για περισσότερα, εξευτέλισαν κάθε ιδέα και έννοια πολιτικής σε αυτήν την χώρα. Κανείς δεν αγνοεί, ούτε και οι ίδιες οι κυβερνήσεις επίσης, ότι η απέχθεια και το μίσος, μεγάλης μερίδας του λαού έχει καταστεί πλέον κανόνας για αυτές. Και αυτό δεν σημαίνει ότι ο ελληνικός λαός, σήμερα βρίσκεται σε εγρήγορση, αντιθέτως, όμως υπάρχει ένας γενικός κανόνας, που αφορά στην ψυχολογία των μαζών, ο οποίος βεβαιώνει πώς τα καθοδηγούμενα πλήθη ποτέ δεν τρέφουν ευγνωμοσύνη για αυτά που κατακτούν με απειλές, διότι ο ατίθασος και αυθόρμητος χαρακτήρας που εδρεύει στα ψυχικά βάθη, μπορεί ανά πάσα στιγμή, να εκραγεί εάν αισθανθεί ότι εκβιάζεται, όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα!